Ontdek de nachtelijke hemel vanaf het stedelijk trottoir!
Stoepsterrenkunde, afgeleid van het Engelse ‘sidewalk astronomy’, is een activiteit waarbij passanten bij een pop-up sterrenwacht kennis kunnen maken met de nachtelijke hemel. De formule van deze ‘pop-up’ is simpel. Met helder weer zet je een telescoop op de stoep en nodigt de argeloze passant uit om een kijkje te nemen naar het hemelobject dat die avond vanaf de waarneemlocatie goed zichtbaar is. Kortom, sharing=caring.
Prachtige format voor het publiek
In Nederland zijn de trottoirastronomen nog nog niet sterk aanwezig in het straatbeeld, maar her en der zijn er amateursterrenkundigen actief. Voor de tientallen sterrenkundige verenigingen zijn er mooie kansen om op deze manier het publiek kennis te laten maken met de amateursterrenkunde, bijvoorbeeld tijdens evenementen als de Landelijke Sterenkijkdagen en de Landelijke Zonnekijkdag. Zodoende probeer ik deze format ook op eigen titel extra te promoten binnen de kringen van de KNVWS. De term ‘stoepsterrenkunde’ is inmiddels ook al breder doorgebroken. Was de term nog onbekend toen ik deze introduceerde in 2015, nu wordt deze al breder gebruikt, mede dankzij evenementen zoals het IAU100 eeuwfeest in 2019.
Samen met Franka Buurmijer heb ik de website stoepsterrenkunde.nl opgezet met meer informatie over het concept. Momenteel doe ik het content management van de pagina en dat van de social media. Volg op Twitter ons account @stoepsterren en op Instagram @stoepsterrenkunde. Deel je eigen foto’s en ervaringen op de socials met de hashtag #stoepsterrenkunde.
En die lichtvervuiling dan?
Juíst in het lichtvervuilde Nederland is het belangrijk om het publiek te laten zien dat je ook vanuit de stad veel moois aan de sterrenhemel kunt beleven. Weliswaar liggen veel deepskyobjecten buiten bereik, maar juist de planeten en de maan zijn bij uitstek objecten die aanspreken én goed zichtbaar zijn vanuit de stad. Zodoende werkt de formule van de stoepsterrenkunde potentieel het beste in de stad. Met minimale middelen en in potentie ruime toeloop van publiek is een sessie stoepsterrenkunde al snel succesvol.

Hoe het idee ooit begon: stoepsterrenkunde in Amsterdam
Franka Buurmeijer en ik bedachten dat stoepsterrenkunde in het grootstedelijke Amsterdam het idee waard was om uit te proberen. Tijdens het nautische evenement SAIL AMSTERDAM 2015 namen we de proef op de som met ondersteuning van een enthousiaste groep sterrenkundestudenten van het Anton Pannekoek Instiuut voor Sterrenkunde van de Universiteit van Amsterdam. Met Sidewalk Astronomy Sail Amsterdam (#SASA15) stonden we op de stoep voor het EYE filmmuseum en hadden we met een paar telescopen zicht op de maansikkel en de planeet Saturnus. Het experiment was een daverend succes. De verwondering en ‘wow’-ervaringen van de ruim tweehonderd passanten die ons de heldere avonden om de oren vlogen, illustreren de kracht van de stoepsterrenkunde-formule. Het is een effectieve en laagdrempelige manier om door een telescoop te kijken en een onuitwisbare eerste indruk te krijgen van de planeten in ons zonnestelsel. Lees bijvoorbeeld Sterrenkijken vanaf de stoep tijdens SAIL Amsterdam en Sterren staren op de stoep bij Sail.

In 2018 startte de voorbereidingen van het IAU eeuwfeest in Nederland (dat in 2019 plaatsvond) waarbij ik in het nationaal organisatiecomité zat, en stoepsterrenkunde een prominent begrip tijdens de activiteiten werd. In 2019 startte ik ook met mijn eigen sessies stoepsterrenkunde aan de Hofvijver in Den Haag, samen met wetenschapsjournalist Roel van der Heijden. Sinds 2020 ben ik werkzaam als docent in het planeetonderzoek bij de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek aan de TU Delft. Daarom zal ik ook in Delft sessies stoepsterrenkunde gaan organiseren. De coronasituatie heeft dat dusver echter verhinderd, maar 2021 biedt goede kansen.